ORGANIZACJA SZWEDZKIEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

Opieka zdrowotna w Szwecji jest zorganizowana z myślą o aspektach społecznych i praktycznych. Dzieli się na opiekę podstawową, której głównym elementem są centra opieki zdrowotnej, oraz lecznictwo zamknięte (szpitale, również z przychodniami). W centrach pracują specjaliści medycyny rodzinnej, zwani lekarzami dystryktowymi (czyli rejonowymi).

PODSTAWA, CZYLI VÅRDCENTRAL

Tu pracuje lekarz rodzinny w Szwecji. Kraj podzielony jest na 21 województw. Wojewódzki samorząd terytorialny (region, dawniej landsting) zarządza i finansuje ochronę zdrowia. Podstawą systemu jest vårdcentral - nowoczesny ośrodek zdrowia. Rdzeń jego pracy stanowi grupowa praktyka lekarzy ogólnych, którzy wspólnie obsługują cały rejon. Vårdcentral zatrudnia średnio ok. 4-6 lekarzy, 8-12 pielęgniarek, 2-3 położne, 3-5 rehabilitantów, 2-3 analityków biomedycznych, 1-2 psychoterapeutów, 3-4 sekretarki medyczne zajmujące się dokumentacją medyczną i korespondencją, jak również kierownika ośrodka, niekoniecznie lekarza. Lekarzy wspierają też pracownicy społeczni, psychologowie, dietetycy, terapeuci zajęciowi. W samym centrum znajdziemy m.in. gabinety lekarzy, pokoje badań i sprofilowane gabinety zabiegowe. Pielęgniarki, także ze specjalizacjami, również mają swoje pokoje, gdzie przyjmują pacjentów i udzielają porad telefonicznych. Rejestracja do lekarza odbywa się po uprzednim kontakcie z wyszkoloną pielęgniarką, która dokonuje wstępnego rozpoznania problemu i wyznacza termin. Dokumentacja medyczna, rejestracja oraz wymiana informacji mają miejsce w sieciowym systemie komputerowym, co ogranicza do minimum dokumentację papierową. Lekarz przyjmuje dziennie ok. 8-12 pacjentów (standardowy czas wizyty: 30 minut). Każda wizyta jest dokumentowana przez lekarza na dyktafonie i przepisywana przez sekretarkę do komputera. Lekarz podpisuje swoje notatki elektronicznie.

Szwedzkie określenia: distriktsläkare (lekarz dystryktowy – jeżeli pracuje w vårdcentral), husläkare (domowy), allmänläkare (ogólny) odnoszą się do specjalisty medycyny rodzinnej. Pacjenci w Szwecji pierwsze kroki kierują właśnie do lekarza rodzinnego, który jest przygotowany do rozpoznania problemu i leczenia pacjenta. Jego kompetencje pozwalają też na stwierdzenie, czy należy skierować pacjenta do szpitala, gdzie skorzysta z niezbędnej w danym przypadku pomocy innych specjalistów. Również badania rozpoczęte w podstawowej opiece zdrowotnej mogą być uzupełnianie i finalizowane w szpitalu. Po zakończeniu niezbędnych działań w szpitalu pacjent może wrócić pod opiekę lekarza rodzinnego. Korzystanie z pomocy lekarza rodzinnego pozwala też na uzyskanie pomocy w różnych schorzeniach jednocześnie, bez potrzeby odwiedzania różnych jednostek.

Lekarz rodzinny może udzielić pomocy w takich kwestiach, jak np. wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, depresja, problemy ze snem, astma, ból stawów i żołądka, infekcja dróg oddechowych, wysypka i inne. Pacjent często może samodzielnie wybrać swojego lekarza rodzinnego w danej placówce.

Kompetencje lekarza rodzinnego w Szwecji są szerokie, co oznacza też szeroki zakres pacjentów i działań, jaki będzie wymagany w vårdcentral. Wiąże się to z koniecznością uzupełnienia staży i kwalifikacji na miejscu - najczęściej uzupełnianymi przez lekarzy rodzinnych są kompetencje w zakresie ginekologii, okulistyki, laryngologii, pediatrii, geriatrii, psychiatrii i chirurgii. Czas uzupełniania specjalizacji może być różny, ustalany indywidualnie. Nie jest to jednak przeszkodą w rozpoczęciu pracy.

*Korzystaliśmy z informacji z http://www.sfam.se/foreningen/s/om-allmanmedicin (2017.04.27)

LECZNICTWO OTWARTE I ZAMKNIĘTE

Podstawowa opieka zdrowotna i jej centra są bazą całego systemu. Pacjent jest kierowany do specjalisty szpitalnego, gdy opieka nad chorym nie jest możliwa w ramach medycyny ogólnej. W momencie wypełnienia swojego zadania specjalista szpitalny przekazuje odpowiedzialność za chorego swemu koledze z vårdcentral. Za tym wszystkim podąża odpowiednia dokumentacja medyczna. Każde skierowanie do specjalisty szpitalnego skutkuje listem zwrotnym z odpowiednią treścią, najczęściej fragmentem dziennika chorego, często z dodatkowym komentarzem. Szwedzki lekarz rodzinny współpracuje ze szpitalami regionalnymi (uniwersyteckimi), wojewódzkimi oraz podwojewódzkimi. Najczęściej jest to jeden duży szpital typu wojewódzkiego i 2-3 mniejsze. Pacjenci kierowani są do szpitala w zależności od przynależności terytorialnej. Pewna, zdefiniowana grupa pacjentów może szukać pomocy bezpośrednio u specjalisty w szpitalu bez skierowania z vårdcentral. Reasumując, szwedzki odpowiednik polskiego lekarza rodzinnego pracuje w systemie, gdzie jego pozycja zawodowa i finansowa są oparte o dosyć solidne fundamenty.

* autor artykułu jest dr med., byłym pracownikiem Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej we Wrocławiu, posiada specjalizację z chorób wewnętrznych., skończył uzupełniające kształcenie specjalizacyjne w ramach szwedzkiej med. ogólnej, pracuje obecnie w Centrum Opieki Zdrowotnej HAGA / Orebro, w ramach kontraktu, który podpisał w 2000 r. po ukończeniu szkolenia zorganizowanego przez firmę Medena Rek Polska. Relacja pochodzi sprzed kilku lat, autor mieszka w Szwecji z żoną i córką.

rozpoczęcie pracy

Organizacja i założenia szwedzkiego systemu ochrony zdrowia powodują, iż lekarze i pielęgniarki są poszukiwanymi pracownikami. Niezbędne do pracy jest uzyskanie legitymacji uprawniającej do wykonywania zawodu. Szczegółowe wymagania odnośnie warunków, jakie należy spełnić, jak i dokumentów, które należy przedstawić, są dostępne w języku angielskim na stronie internetowej Socialstyrelsen.

Jednak największym wyzwaniem dla osób poszukujących pracy w Szwecji jest język szwedzki. Jego znajomość w pracy lekarza czy pielęgniarki jest jedną z najistotniejszych umiejętności, a od 2016 roku jej formalne potwierdzenie jest wymagane przez urząd uznający kwalifikacje medyczne.

Prawo pobytu w Szwecji, dłuższego niż trzy miesiące, przysługuje obywatelom Unii Europejskiej, którzy posiadają źródło utrzymania. Zatem obywatele UE mogą pracować i uczyć się w Szwecji bez ubiegania się o zezwolenie. Koniecznie pamiętać trzeba o wystąpieniu o szwedzki odpowiednik numeru PESEL – personnummer, który jest niezbędny w kwestiach formalnych, takich jak założenie konta bankowego, rejestracja u lekarza, zapisanie dzieci do szkoły czy umowa wynajmu mieszkania.

szkolenia

Szwecja stawia na rozwój pracowników ochrony zdrowia oraz pogłębianie ich wiedzy. Szkolenia dla lekarzy są opłacane przez pracodawcę oraz wliczone do czasu pracy. Dobór szkoleń odbywa się w porozumieniu z przełożonym bądź w przypadku lekarzy robiących specjalizację z opiekunem specjalizacji. Szkolenia dla pielęgniarek prowadzone są w uzgodnieniu z pracodawcą i potrzebami szpitala.